امضای تفاهم‌نامه همکاری مشترک میان دانشگاه علامه طباطبایی (ره) و مؤسسهٔ پژوهشی فقه نظام
تفاهم‌نامهٔ همکاری علمی، آموزشی و پژوهشی میان دانشگاه علّامه طباطبایی (ره) و مؤسسهٔ پژوهشی فقه نظام، چهارشنبه، ۹ خرداد ۱۴۰۳ در محل دانشگاه علامه طباطبایی، با حضور رئیس دانشگاه و رئیس مؤسسه پژوهشی فقه نظام، به امضای طرفین رسید. در این نشست حجت الاسلام مجید رجبی، مدیر مؤسسه، حجت‌الاسلام نصیراله حسن‌لو، معاون پژوهشی، حجت الاسلام مهدی مجیدی، معاون ارتباطات و رسانه و تنی چند از مدیران گروه‌های پژوهشی نیز حضور داشتند.
در ابتدای جلسه، دکتر عبدالله معتمدی، رئیس دانشگاه علّامهٔ طباطبایی، ضمن خوشامدگویی به رئیس و دست‌اندرکاران مؤسسه پژوهشی فقه نظام گفت:
دانشگاه علامه طباطبایی ، بزرگ‌ترین دانشگاه تخصّصی علوم انسانی کشور و غرب آسیاست که بیش از ۶۰۰ عضو هیأت علمی ثابت، ۱۴۰۰۰ دانشجو و ۱۰۰۰۰۰ هزار فارغ التحصیل دارد.
این دانشگاه، مولود و فرزند انقلاب اسلامی است، در عین این‌که بنیاد و ریشه‌هایش قدمتی 60 ساله دارد. بعد از انقلاب اسلامی براساس جایگاه رفیع علوم انسانی و نیاز به ایجاد یک دانشگاه تخصصی در حیطه علوم انسانی و اجتماعی در کشور، از ترکیب مراکز آموزش عالی مستقل با عناوین دانشگاه، دانشکده ، پژوهشکده ، مدرسه عالی ، آموزشگاه عالی ، مؤسسه ، مرکز و سازمان که از سال 1337 به تدریج تأسیس شده بودند، 2 مجتمع دانشگاهی با عناوین مجتمع دانشگاهی ادبیات و علوم انسانی و مجتمع دانشگاهی علوم اداری و بازرگانی تشکیل شد. این مجتمع‌ها هر یک تحت مدیریت مستقل، بیش از ۵ سال فعالیت کرده و در 16 تیر 1363 براساس موافقت شورای عالی انقلاب فرهنگی ، از ادغام آن‌ها دانشگاه علامه طباطبائی تأسیس شد.
سند و برنامه راهبردی ما در دوره جدید، با محوریت «تحوّل در علوم انسانی» می باشد، که مطالبهٔ مقام معظم رهبری، و نیاز جامعه و مردم است و از وجوه دشوار این برنامه تحوّل، بحث «اسلامی‌سازی» علوم انسانی است، که در این بخش، بحث اصلی ما، تعریف و بازشناسی مبانی معرفتی دینی هم‌چون تعریف انسان، وجود و... و تفاوت‌های اساسی این مفاهیم با تعاریف آن‌ها در علوم غربی، که کاری است دشوار و نیازمند به عمق علمی و اشراف به منابع و مبانی اسلامی.
این وجه «اسلامی‌سازی» طرح تحوّل، با اهمیتی که دارد می‌طلبید دست همکاری و نیاز ما به سوی مراکز پژوهشی که در این حوزه ویژه‌کارند دراز شود و از بنیهٔ آن‌ها برای رفع خلأهای موجود معرفتی و مبنایی در دانشگاه بهره گیریم.
پس از سخنان رئیس دانشگاه، حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد حاجی ابوالقاسم دولابی، رئیس مؤسسهٔ پژوهشی فقه نظام، اظهار داشت:
ما سال‌ها در حوزه در پی تحوّل در فقه از سویی و خدمت به علوم انسانی اسلامی از سوی دیگر بودیم.
گرچه فقه، ستون فقرات حوزه است، ولی فقه رایج و سنّتی حوزه، به طور عمده، تجویزی است، آن هم در حوزه زندگی فردی. اگر بخواهیم به حوزه‌های زندگی اجتماعی ورود کنیم و فقه را در عرصه‌های اجتماعی حاکم کنیم باید فقه را به سمت فقه توصیفی ببریم که این امر و حرکت مبارک در مؤسسهٔ پژوهشی فقه نظام آغاز شده است و نظریاتی کشف شده و پژوهش‌گران ما در پی کشف نظریات گوناگون در حوزه‌های متنوع معارف دین برای اداره جامعه هستند و تغییر جهت از فقه فردی به اجتماعی.
دغدغهٔ اصلی ما در مؤسسهٔ پژوهشی فقه نظام که عنوان کامل آن «فقه نظام اجتماعی» است، این است که دیدگاه اسلام در حوزه‌های مختلف ناظر به مدیریت جامعه و حرکت کلان آن کشف شود.
گروه‌های مختلفی در این مؤسسهٔ پژوهشی مشغول به کارند که علاوه بر تحصیل در شاخه‌های علوم انسانی مصطلح سعی کرده‌اند مطالعه عمیقی در حوزه‌های علمی متناظر در ابواب فقهی و دینی داشته باشند.
گروه‌های: فقه نظام سیاسی، با محوریت آیت‌الله محسن اراکی، که اسناد تحوّلی، کتاب‌ها و مطالعات درخوری داشته‌‌اند.
گروه فقه نظام اقتصادی، در عرصه مبانی اقتصادی اسلام کارهای زیادی انجام داده‌اند. به عنوان نمونه پروژه کلان بانک‌داری اسلامی را به صورت مشترک با یکی از بانک‌های کشور به انجام رسانده‌اند و افزون بر امور نظری، به مدل عملیاتی رسیده‌اند که ارائه آن، با استقبال مدیران بانکی کشور روبه‌رو شد و هم‌چنین لایحهٔ پیشنهادی را برای بانک‌داری اسلامی تنظیم و به نهادهای مربوط ارائه داده‌اند.
گروه فقه نظام فرهنگ و نیز فقه نظام تربیت از دیگر گروه‌های فعّال ما هستند.
کوتاه سخن این‌که، این مؤسسهٔ پژوهشی، مجموعه‌ای از طلاب جوان نخبهٔ آشنا با فضای علوم انسانی و فاضل در حوزه‌های متناظر فقهی است، که البته روشن است در آغاز راهیم.
قلّه علوم انسانی اسلامی، قلّه‌ای است که با کار کوتاه‌مدت دست‌یافتنی نیست. غرب بیش از ۲۰۰ سال کار کرد تا به این‌جا رسید و اگر ما نیز بخواهیم به یک دانش انسانی فاخری بر پایهٔ موازین اسلام دست یابیم و ارائه دهیم باید کار گسترده‌ای صورت گیرد.
این حرکت، نیاز به همکاری و هم‌افزایی توان علمی حوزه و دانشگاه دارد، در تبادل استاد، محصولات علمی، برگزاری دوره‌های مشترک، آشنا شدن طرفین با ظرفیت‌های یکدیگر و حوزه و دانشگاه.
نکته مهم دیگر آن‌که، مؤسسه پژوهشی فقه نظام، علاوه بر حیثیت سازمانی خودش، می‌تواند به عنوان دروازه ورود به حوزه دیده شود؛ چراکه از سویی بزرگانی از حوزه در هیأت امنای آن حضور دارند هم‌چون آیت الله محسن اراکیَ، آیت الله سیدهاشم حسینی بوشهری، استاد خسروپناه و... و از سویی دیگر اگر هویت ارتباطی این مؤسسه با فضلای حوزه در نظر گرفته شود دریایی از ظرفیت‌های علمی و نظریه‌پردازی وجود خواهد داشت. نشست‌ها و کرسی‌های پرشمار علمی که در این مؤسسه پژوهشی به انجام رسیده، گواه بهره‌برداری آن از ظرفیت‌های کلان حوزه است.
در مجموع این تفاهم‌نامه آغاز همکاری و ارتباط تنگاتنگ میان اساتید و پژوهش‌گران دو طرف است تا ان‌شاءالله گامی در جهت خدمت به انقلاب اسلامی و تدوین علوم انسانی اسلامی برداشته شود.